Hücrelerde bulunan lizozomlar adı verilen yapılar içinde yer alan asit α-glukozidaz enzim eksikliği nedeni ile ortaya çıkan genetik geçişli bir hastalıktır.
Anne ve babadan genetik (otozomal resesif) olarak geçer (GAA geni).
Klinik Belirtiler:
Hastalık temelde iskelet kaslarını, kalp kasını ve düz kasları tutar.
Hastalığın ağırlığı, başlangıç yaşına, organ tutulum derecesine ve kas tutulumunun ağırlığına bağlıdır.
Enzim eksikliği ne kadar fazla ise hastalık o kadar erken bulgu verir ve ağır seyreder.
Hastalığın temel bulguları, kalp büyümesi, kalp kası etkilenmesi, vücut kaslarında güçsüzlüğe bağlı baş tutma, desteksiz oturma gibi gelişim gerilikleri, beslenme güçlüğü, solunum yetmezliği, solunum yolu enfeksiyonlarıdır.
Enzim eksikliği düzeyine bağlı olarak bulguların görülme yaşına göre infantil form (doğumdan itibaren klinik bulguların ortaya çıktığı tip) (klasik form) ve geç başlangıçlı form (non-klasik form) olarak ikiye ayrılmaktadır.
Klasik Pompe Hastalığı (İnfantil/Erken) :
Enzmi aktivitesinin çok düşük olduğu ya da olmadığı hasta grubudur.
Bulgular ilk 1 ayda ortaya çıkar. Kas zayıflığı, baş tutmada gecikme gibi motor gerilik ve büyüme geriliği görülür.
Tedavi başlanmayan olgularda 1 yaşına varmadan kalp veya solunum yetmezliğinden kaybedilir.
Olgularda kanda bakılan kreatin kinaz (CK) yüksekliği mevcuttur.
Ekokardiyografi (EKO) ile kalp büyümesi görülebilir.
Elektromiyografide (EMG) kas etkilenmesine ait bulgular saptanabilir.
Non-Klasik Pompe Hastalığı (Geç başlangıçlı):
Erişkin döneme kadar her hangi bir dönemde bulgu verir.
Yavaş ilerleyen kas güçsüzlüğü vardır. Olgularda solunum kaslarının tutulumuna bağlı solunum yetmezliği görülebilir.
Hastalarda koşma, performans sporlarında tırmanma gibi aktivitelerde yetersizdir.
Halsizlik ve ağrı olguların yarında bildirilmiştir.
Kas bulguları olan olgularda mutlak solunum yetersizliği açısından değerlendirme yapılmalıdır. Uyku anında oluşabilecek solunum yetmezliği için polisomnografi yapılmalıdır.
Hastalık yavaş seyirlidir. Tedavi almayan olgularda ilerleyen dönemlerde hastalar tekerlekli sandalyeye bağımlı veya solunum cihazına bağımlı kalabilir.
Ölümün en sık nedeni solunum yetmezliği olarak bildirilmektedir.
Tanı:
Tanıda kreatin kinaz (CK) yüksekliği önemli bir bulgudur. Bunun yanında kas yıkımına bağlı ALT, AST ve LDH yüksekliği de görülebilir.
Göğüs filminde kalp büyüklüğü saptanabilir.
EKO’da kalp büyüklüğü bulguları mevcuttur. Kalp yetmezliği bulguları saptanabilir.
Enzim düzeyi tayini (kas biyopsisinden, fibroblasttan ya da lökositten) bakılabilir. Deri biyopsisinden fibroblast enzim aktivitesi bakılması enzim düzeyini koymada en iyi yöntemdir.
Kas biyopsisi enzim düzeyini göstermede ve mikroskobik incelemede PAS boyası ile glikojen depolarının ve kas harabiyetinin gösterilmesinde önemlidir. Harabiyet olan yerlerde fibroblast ve yağ dokusu gözlenir.
Non-klasik formların %20’sinin biyopsisinde hem depolanma hem de kas harabiyeti kas tutulmunun heterojenitesi nedeni ile gösterilemeyebilir.
İdrar analizinde tetrasakkaridlerin (Glc4) gösterilmesi Pompe hastalığı için çok duyarlı olmakla birlikte özgüllüğü çok düşüktür. Başka glikojen depo hastalıklarında da idrarda tetrasakkarid atılımı artmaktadır. Fakat tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde önemli bir yöntemdir.
Genetik olarak tanı koymak da mümkündür.
Tedavi:
Tedavinin temelinde olası kalp ve solunumsal yetmezliklerin destek tedavisi yatmaktadır.
Alaninden zengin, yüksek proteinli diyet, tedavilerin kısmi faydalı olabildiği bildirilmektedir.
Kalp naklinin etkili olmayacağı öne sürülmektedir.
1999’da enzim replasman tedavisi geliştirilmesi hastalığın ilerleyişini önemli ölçüde yavaşlatmaktadır.
Enzim Replasman Tedavisi:
Myozyme® (alglukosidaz alfa) kullanılmaktadır. Ülkemize Türk Eczacılar Birliği üzerinden yurtdışından gelmektedir.
En dikkat edilmesi gereken konu tedavinin en erken şekilde başlanmasıdır.
Hastalık bulguları ağır olsa dahi enzim tedavisine erken başlandığında bulguların geri döndüğü görülmüştür.
Tedavi damar içine klinik durumuna göre 1-2 haftada bir verilmelidir.
Pompe hastalığı tanı, tedavi ve takip için merkezimize başvurabilirsiniz. Merkez bilgilerimiz için tıklayınız.
Bu konu hakkında bize soru sorabilirisiniz.
Çocuk Metabolizma 