3 farklı tipi mevcuttur.
Tay-Sachs hastalığı (B varyant): HEXA geni 15. kromozomdaki mutasyona bağlı.
Sandhoff hastalığı (0 varyant): HEXB genindeki mutasyona bağlı.
GM2 aktivatör protein defekti (AB varyant): GM2 aktivatör protein genindeki (5.kromozomda) mutasyona bağlı ortaya çıkar.
Hastalık hem anneden hem babadan otozomal resesif (çekinik) kalıtılır.
TAY-SACHS
beta-heksozaminidaz alfa- subuniti mutasyonu sonucu Heksozaminidaz A (alfa-beta heterodimer)
SANDHOFF
beta*heksozaminidaz beta- subuniti mutasyonu sonucu Heksozaminidaz A ve B (beta beta homodimer) görülür.
Infantil (bebeklik) form en sık görülen formudur.
Klinik: Bulguların görülme yaşı ile sınıflandırılmaktadır.
İnfantil Form: Olgularda 4-6 aylarda kuvvet kaybı ve kas zayıflığı en erken bulgusudur.
Tipik sese karşı (hiperakuzi) aşırı reaksiyon irkilmek görülür.
Tipik olarak göz muayenesinde ‘’kiraz lekesi’’ görülür.
İlerleyen dönemlerde olgularda körlük oluşur.
İlerleyen dönemlerde eklemlerde sertlik hareket kısıtlılığı, yutma güçlüğü ve nöbetler görülebilir.
Baş büyüklüğü (makrosefali) saptanabilir.
Hastal arın sinir sisteminin aşırı etkilenmesi nedeni ile genellikle vefatlar gıdaların solunum yoluna kaçması (aspirasyon pnömonisine) bağlı gelişir.
Sandhoff hastalığında bu bulguların yanında diğer organlarda etkilenme ile organomegali ve kemik bulguları nadir de olsa görülür.
Geç İnfant (bebeklik) ve Juvenil (çocukluk) Form (B1 Varyant):
Çoğunlukla hekzosaminidaz A enzim eksikliğine bağlı görülür.
2-10 yaşından itibaren bulgular başlar.
Denge, konuşma problemleri, psikomotor kötüleşeme, eklem sertliği ve hareket kısıtlığı ve nöbet izler.
Gözdeki kiraz lekesi bulgusu genellikle görülmez.
Kronik Adult (erişkin) Form:
Farklı bulgularla kendini gösterir.
Denge kas tonusu bozuklukları, kas güçsüzlükleri, psikozis (olguların %30-50’sinde), tekrarlayan depresyon, göz hereketlerinde sorun ile birlikte seyreden bulgular görülür.
Metabolik Yönetim:
GM2 gangliosidoz katabolizması için GM2 aktivatör protein gerektirmektedir.
Hekzosaminidaz A (alfa-betaheterodimer) GM2 ye bağlanması için GM2 aktivatör proteine ihtiyacı vardır.
Heksozaminidaz B ise hekzosamin içeren diğer diğer glikolipitleri ve glikoproteinleri metabolize eder fakat GM2 gangliosidozu hidrolize etmez.
Tay-Sahcs’da alfa- subuniti defektine bağlı sadece Hekzosaaminidaz A defekti vardır.
Sandhoff’da ise beta- subuniti mutasyonu sonucu Heksozaminidaz A ve B defekti vardır.
GM2 protein aktivatör eksikliğinde enzimler normal işlev görür.
Tüm tiplerde nöronlarda GM2 ganliozid madde birikimi görülür.
GM2 birikimi bebeklik formlarında çok fazla olmakla birlikte çocukluk ve erişkin formlarda nadir görülür.
Sandhoff olgularında ise karaciğerde ve diğer organlarda da birkimi görülür.
Genetik:
HEXA geni, HEXB geninde, GM2 aktivatör protein geninde (5.kromozom)
Tanı:
Tay-Sachs ve Sandhoff hastalığı ayırıcı tanısı lökosit ve fibroblast kültürlerinde enzim tayini ile yapılmaktadır.
Kesin tanı genetik ile konulmaktadır.
GM2 protein aktivatörü eksikliğinde invitro hekzosaminidaz A aktivitesi normaldir.
MRG’da periventriküler beyaz cevherde minimal T2 sinyal artışı görülebilir.
Tedavi:
Kesin bir tedavisi yoktur.
Konvulzyon tedavisi standart tedavi edilmelidir.
Geç başlangıçlı Tay-Sachs formlarında miglustat tedavisi verilebilir. Etkinliği net değildir.
Gen terapisi deneme aşamasındadır rutin kullanımı henüz yoktur.
Tay Sachs ve Sandhoff tanı, tedavi ve takibi için merkezimize başvurabilirsiniz. Merkez bilgilerimiz için tıklayınız.
Bu konu hakkında bize soru sorabilirisiniz.
Çocuk Metabolizma 